لوازم آشپزخانه از جمله قابلمه و تابه از پر کاربردترین وسایلی است که هر خانم خانه دار با آن ها سر و کار دارد و یکی از موضوعاتی که ذهن همه کدبانوها را به خود مشغول می کند انتخاب بهترین لوازم آشپزخانه است که علاوه بر جنس خوب و ماندگاری بالا، در طولانی مدت خطری برای سلامتی ایجاد نکند.

حتما از منابع مختلف شنیده اید که برخی لوازم آشپزخانه از موادی ساخته شده اند که می توانند عامل بروز بیماری های مختلف باشند و طی سال های اخیر وسایل نچسب، آلومینیومی و حتی مسی به دلیل انتقال رسوبات شیمیایی و فلزات به غذاها مورد انتقاد قرار گرفته اند.

در این مطلب با توجه به اطلاعات به دست آمده از تحقیقات و نظرات کاربران مختلف به بررسی مزیت ها و خطرات استفاده از رایج ترین انواع وسایل آشپزی و نحوه انتخاب آن ها پرداخته ایم. با کوکا همراه باشید.

چگونه لوازم آشپزی خود را انتخاب کنیم؟

از آن جا که وسایل و ظروف آشپزی در انواع و برندهای مختلف تولید و عرضه می شوند بسیاری از ما هنگام انتخاب آن ها سردرگم می شویم، برای جلوگیری از این مسئله توصیه می شود هنگام خرید وسایل آشپزی به موارد زیر توجه کنید:

چگونه آن را تمیز کنم؟

برای جلوگیری از رشد و نمو باکتری ها و کاهش خطر ابتلا به بیماری های ناشی از غذا لازم است بعد از هر بار استفاده از وسایل آشپزی آن ها را کاملا تمیز کنید زیرا بی خطرترین وسایل آشپزی دنیا هم اگر خوب تمیز نشوند ممکن است باعث بروز بیماری شوند.

بسته به این که وسیله آشپزی مورد نظر از چه جنسی باشد شیوه های تمیز کردن آن ممکن است متفاوت باشد، بنابراین هنگام خرید درباره نحوه شستن آن اطلاعات کافی از فروشنده و منابع معتبر به دست آورید.

آیا هر روز از آن استفاده می کنم؟

ما همیشه بودجه کافی برای خرید وسایل آشپزی با کیفیت بالا و با دوام نداریم بلکه گاهی تنها به چند قابلمه و ماهی تابه با قیمت مناسب نیاز داریم تا در زمان هایی که از نظر مالی در فشار هستیم بتوانیم از آن ها استفاده کنیم.

برای این که عمر این وسایل را افزایش دهید کافیست به برخی نکات توجه کنید، مثلا برای جلوگیری از سایش و از بین رفتن سطح وسایل خود می توانید از کفگیر و قاشق های چوبی استفاده کنید که احتمال خراش و از بین بردن پوشش سطح لوازم نچسب را کاهش می دهد.

آیا شواهدی مبنی بر خطرناک بودن وسیله مورد نظر وجود دارد؟

این سوال بسیار مهم است و پاسخ آن با توجه به دیدگاه و سابقه پزشکی شما متفاوت خواهد بود. مثلا اگر به نیکل حساسیت دارید وسایل آشپزی ساخته شده از استیل ضد زنگ و مس ممکن است برای شما مناسب نباشد.

برای افرادی که به بیماری هموکروماتوز مبتلا هستند چدن گزینه خوبی نیست زیرا باعث افزایش آهن موجود در غذا می شود که می تواند علائم این بیماری را تشدید کند.

ظروف آشپزی آلومینیومی

آلومینیوم یک فلز سبک است که به سرعت گرم می شود، تمیز کردن آن ساده و قیمت آن مقرون به صرفه است.

هنگام پخت و پز در ظروف آلومینیومی رسوبات آلومینیومی وارد غذا می شود هرچند احتمالا هرگز متوجه طعم آن نخواهید شد. اغلب افراد 7 تا 9 میلی گرم آلومینیوم در روز مصرف می کنند.

یکی از نگرانی هایی که طی سال های اخیر ایجاد شده افزایش خطر ابتلا به آلزایمر هنگام استفاده از لوازم آلومینیومی می باشد، با این وجود ارتباط بین آلومینیوم و آلزایمر هرگز اثبات نشده و طبق گفته انجمن آلزایمر احتمال کمی وجود دارد که این فلز نقشی در ابتلا به آلزایمر داشته باشد.

اگر قصد استفاده از ظروف آلومینیومی دارید توصیه می شود آلومینیوم آنودایز شده انتخاب کنید.

ظروف آشپزی آلومینیومی آنودایز شده

در ساخت وسایل آلومینیومی آنودایز شده از یک محلول اسیدی استفاده می شود که چگونگی واکنش فلز را تغییر می دهد.

تمیز کردن این ظروف راحت تر است، می تواند کیفیت نچسب داشته باشد و ظاهرا رسوبات آلومینیومی آن به اندازه آلومینیوم معمولی وارد غذا نمی شود، به همین دلیل استفاده از ظروف آلومینیومی آنودایز شده مطمئن تر از ظروف آلومینیومی است.

ظروف آشپزی استیل ضد زنگ

استیل ضد زنگ نوعی آلیاژ فلزی است که معمولا حاوی آهن، کروم و نیکل می باشد. این ماده، ضد زنگ نامیده می شود زیرا در برابر زنگ زدگی و خوردگی مقاوم بوده و به همین دلیل انتخابی عالی برای پخت و پز محسوب می شود.

استیل ضد زنگ گرما را به صورت مساوی روی سطوح توزیع می کند و این مزیت به خصوص برای وسایل پخت و پز مخصوص کباب کردن و سینی های پخت مسطح نوعی مزیت محسوب می شود.

تمیز کردن این ظروف تا زمانی که بلافاصله بعد از استفاده خیسانده شوند و همیشه با یک روان کننده مانند اسپری پخت و پز آن ها را چرب کنید راحت بوده و همچنین هزینه خرید آن ها نسبت به برخی ظروف دیگر ارزان تر تمام می شود.

شواهد زیادی مبنی بر مضر بودن استیل ضد زنگ برای سلامتی وجود ندارد.

برای ماندگاری بیشتر این ظروف توصیه می شود از محصولاتی استفاده کنید که هسته مرکزی آن ها مسی یا آلومینیومی است.

همچنین اگر به نیکل حساسیت دارید دقت داشته باشید که استیل ضد زنگ ممکن است آلرژی شما را تشدید کند.

ظروف آشپزی سرامیکی

ظروف سرامیکی اغلب سرامیک خالص نیستند بلکه تنها با یک ماده نچسب (اغلب سیلیکون) پوشانده شده اند که پایه سرامیکی دارد.

ظروف سرامیکی باید به صورت دستی تمیز شوند و به گفته بعضی از مصرف کنندگان گرما به طور کامل روی سطوح آن ها پخش نمی شود.

برخی منابع ادعا می کنند ظروف سرامیکی دوستدار محیط زیست هستند اما در واقع این ظروف با وجود تولید انبوه هنوز بسیار جدید بوده و درباره خطرات آن ها اطلاعات چندانی نیست اگرچه احتمالا برای سلامتی ضرری نداشته و در دمای بالا نسبت به قابلمه و تابه های نچسب تفلون خطر کمتری دارند.

به خاطر داشته باشید وسایلی که به طور کامل از سرامیک ساخته شده اند لزوما بهتر نیستند، انواع مختلف لعاب وجود دارد و لعاب استفاده شده برای سرامیک ممکن است مواد ناخواسته از جمله فلزات سنگین را به نوشیدنی و غذاها منتقل کنند.

ظروف آشپزی چدنی

وسایل آشپزی چدنی به دلیل دوام آن ها مورد علاقه آشپزها هستند. این ظروف اگر با کیفیت باشند نچسب بوده و به غذاها طعم خاصی می بخشند که سایر انواع قابلمه و تابه ها نمی توانند این گونه باشند.

ظروف چدنی حاوی آهن هستند و به دلیل منتقل کردن آن به داخل غذاها به خصوص برای افرادی که از کم خونی رنج می برند مفید خواهند بود در حالی که برای افراد مبتلا به هموکروماتوز مضر می باشند.

این ظروف گران هستند اما با خرید آن ها می توانید مطمئین باشید تا ده ها سال برای شما کار خواهند کرد.

تمیز کردن ظروف چدنی چندان دشوار نیست اما هنگام خرید باید درباره نحوه شستشو و پاک کننده مخصوص چدن با فروشنده صحبت کنید.

ظروف آشپزی مسی

وسایل مسی گرما را به خوبی منتقل می کنند و حاوی مس هستند که مانند آهن دارای ارزش غذایی می باشد. لازم به ذکر است پایه ظروف مسی معمولا از جنس فلز دیگر مانند استیل ضد زنگ بوده و روکش آن ها مسی است.

استفاده از ظروف مسی و وارد شدن این ماده به غذا ممکن است گاهی آن قدر زیاد شود که برای سلامتی مضر باشد به همین دلیل ظروف مسی بدون عایق برای استفاده روزانه توصیه نمی شوند و حتی ظروف مسی که با عایق قلع یا نیکل پوشش داده شده اند نیز چندان بهتر نیستند.

ظروف آشپزی نچسب

ظروف نچسب به ظروفی گفته می شود که ممکن است از مواد مختلفی در ساخت آن ها استفاده شود به گونه ای که غذاها راحت تر از کف آن ها جدا شده و نچسبد، اگرچه معمولا منظور از ظروف نچسب ظروفی با پوشش تفلون می باشد.

تفلون چیست؟

زمانی که ظروف تفلون برای اولین بار به بازار عرضه شدند به سرعت طرفداران زیادی پیدا کردند زیرا روش تمیز کردن و استفاده از آن ها بسیار ساده بوده و هنگام پختن غذا به کره و روغن کمتری برای چرب سازی سطح قابلمه و تابه ها نیاز است که همین مسئله باعث شده غذاهایی که در این ظروف آماده می شوند کم چرب تر باشند.

با این حال بعد از مدتی مشخص شد ماده شیمیایی استفاده شده در فرمول اصلی تفلون با بیماری هایی همچون تیروئید و آسیب های ریوی مرتبط بوده و حتی به علائم کوتاه مدت شبیه استنشاق دود منجر می شود که به آن آنفلوآنزای تفلون نیز گفته می شود.

در سال 2013 فرمول و ترکیبات موجود در تفلون تغییر کرد، به همین دلیل پخت و پز با ظروف نچسب امروزی ایمن تر از ظروف تفلون سابق می باشد.

به خاطر داشته باشید پخت و پز در دماهای بالا هنوز هم باعث از بین رفتن پوشش نچسب ظروف شده و ممکن است ضایعات به غذا منتقل شوند. از سوی دیگر این امکان وجود دارد که موادی که برای ایمن کردن ظروف تفلون استفاده شده با همان خطرات مربوط به سمی بودن همراه باشد.

وسایل آشپزی نچسب بسیار رایج و مقرون به صرفه هستند اما این مسئله به معنای ایمن تر بودن آن ها نمی باشد.

نکات مهم:

• از نگهداری مواد غذایی در قابلمه یا تابه ای که در آن پخت و پز را انجام داده اید اجتناب کنید مگر این که از وسایل شیشه ای یا سنگی استفاده کرده باشید
• هنگام استفاده از وسایل آشپزی از قاشق های فلزی و خشن استفاده نکنید، این کار باعث آسیب دیدن و خراشیدن قابلمه یا تابه شما خواهد شد
• مدت زمانی که مواد غذایی در تماس با فلز قابلمه یا تابه هستند را به حداقل برسانید
• از مقدار کمی چرب کننده مانند روغن زیتون یا روغن نارگیل در هر نوع وسیله آشپزی استفاده کنید تا احتمال انتقال فلزات به غذاها کاهش پیدا کند
• وسایل آشپزی آلومینیومی یا نچسب را هر 2 یا 3 سال و یا زمانی که پوشش آن ها خراشیده شده تعویض کنید
• بعد از هر بار استفاده، قابلمه و تابه خود را خوب تمیز کنید.